Tiếp tục kiến nghị bổ sung tội trốn đóng BHXH vào Bộ luật Hình sự

Sáng 15.9, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học "Bảo hiểm xã hội ở Việt Nam trong những năm đổi mới và định hướng phát triển". Phát biểu tại Hội thảo, ông Vương Đình Huệ - Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nói, bảo hiểm xã hội (BHXH) giữ vai trò trụ cột chính trong hệ thống chính sách an sinh xã hội, tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì BHXH hiện nay vẫn còn nhiều bất cập.  Chẳng hạn như diện bao phủ còn thấp; tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách BHXH còn có thiếu sót; tình trạng doanh nghiệp (DN) nợ và trốn đóng BHXH còn nhiều; quản lý và sử dụng quỹ BHXH chưa chặt chẽ; hay như tình trạng người lao động lạm dụng chính sách bảo hiểm thất nghiệp xảy ra khá phổ biến... Theo ông Đỗ Văn Sinh, Phó Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến năm 2023, số thu BHXH đã bằng với số chi. Và theo số liệu thống kê đến ngày 31.8.2014 thì tổng số nợ BHXH, bảo hiểm y tế và bảo hiểm tự nguyện đã lên đến 11.651,7 tỉ đồng; trong đó nợ BHXH là 7.957,3 tỉ đồng, nợ bảo hiểm thất nghiệp là 608,4 tỉ đồng. Chưa kể từ năm 2024 trở đi, để đảm bảo chi chế độ hưu trí, tử tuất thì ngoài số thu trong năm phải trích sử dụng thêm kết dư của quỹ BHXH của các năm trước, nên dự kiến đến năm 2037, quỹ BHXH mất khả năng thanh toán. "Nếu như không có chính sách và các giải pháp tăng thu hoặc giảm chi số thu BHXH trong năm và số tồn tích bắt đầu không đảm bảo khả năng chi trả thì quỹ BHXH sẽ mất khả năng thanh toán" - ông Sinh cho biết. Còn theo số liệu mà ông Trần Văn Đạt, Phó vụ trưởng Vụ các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp đưa ra thì từ năm 2010-2013, các cơ quan BHXH đã khởi kiện gần 4.000 vụ DN nợ BHXH ra tòa án với số nợ 1.790 tỉ đồng. Tuy nhiên tổng số tiền thu được chỉ trên 733 tỉ đồng, chưa đạt 50%. Trong đó số tiền thu được qua hòa giải là 270 tỉ đồng và qua xét xử hơn 463 tỉ đồng.  Các chuyên gia kiến nghị nên bổ sung vào Bộ luật Hình sự tội trốn đóng BHXH, tội chiếm đóng tiền BHXH của người lao động đối với trường hợp trích tiền đóng BHXH của người lao động nhưng không nộp cho cơ quan BHXH trong thời gian dài, đã xử phạt hành chính nhưng vẫn tiếp tục vi phạm. Theo ông Đạt, mặc dù đã có nhiều cố gắng trong công tác thi hành án nhưng số bản án được thi hành chỉ đạt 77% và số tiền thu được chỉ đạt 41% trong tổng nợ BHXH đề nghị thu hồi.  Phân tích những nguyên nhân dẫn đến tính trạng nợ chậm đóng BHXH và nguyên nhân dẫn đến việc vỡ quỹ BHXH, ông Đỗ Văn Sinh cho là do mức phạt lãi suất chậm đóng BHXH thấp hơn mức lãi suất vay ngân hàng nên nhiều DN chấp nhận chịu phạt để chiếm dụng quỹ BHXH. Thêm vào đó, một số đơn vị gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, nhất là các DN ngành xây dựng, thủy lợi, giao thông vận tải và chủ đầu tư chậm thanh toán nên đơn vị không đủ kinh phí trả lương và đóng BHXH cho người lao động. Các ngân hàng thương mại cũng chưa thực hiện trích tiền từ tài khoản của các DN nợ BHXH để đóng BHXH theo quy định. “Còn nguyên nhân dẫn đến việc vỡ quỹ BHXH là do quan hệ đóng - hưởng mất cân đối, mức đóng góp chưa tương xứng với mức hưởng. Cụ thể tổng mức đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22%, trong khi mức hưởng tối đa là 75%” - ông Sinh cho biết. Dựa trên những số liệu mà BHXH Việt Nam và Bộ Tư pháp đưa ra, các chuyên gia tham dự hội thảo đã kiến nghị nên bổ sung vào Bộ luật Hình sự tội trốn đóng BHXH, tội chiếm đóng tiền BHXH của người lao động đối với trường hợp trích tiền đóng BHXH của người lao động nhưng không nộp cho cơ quan BHXH trong thời gian dài, đã xử phạt hành chính nhưng vẫn tiếp tục vi phạm.

(ST)